در صنعت پرورش دام، کار های زیادی برای افزایش سلامتی دام ها انجام می شود؛ مانند نحوه و دلایل قطع دنبه گوسفندان. علاوه بر این، در دامپروری یکی دیگر از کار هایی که برای پرورش دام ها انجام می شود، پشم زنی گوسفندان است. این کار به دلایل مختلفی انجام می شود. به صورت کلی زدن پشم گوسفندان در راستای مراقبت از آن ها و بهبود کیفیت رشد و سلامتی گوسفندان انجام می شود. دامداران با پشم چینی گوسفندان به صورت سالانه می توانند یک گله سالم تر و با بازدهی بهتر داشته باشند. روش های مختلفی برای پشم زنی گوسفندان وجود دارد و این کار دارای یک اصول مشخص است. در ادامه نحوه انجام این کار، اصول پشم زنی و اهمیت آن را بررسی خواهیم کرد.
اصول پشم زنی گوسفندان
اصول زدن پشم در گوسفندان، کوتاه کردن آن ها در اندازه ای است که هم بهداشت دام حفظ شود و هم از نظر ظاهری و سلامتی، گوسفندان در بهترین شرایط قرار بگیرند. این کار باید به صورت اصولی انجام شود و توسط یک فرد متخصص در پشم چینی این کار صورت بگیرد. در واقع پشم زنی گوسفندان باید با دقت بالا و با رعایت اصول انجام شود تا به این ترتیب مشکلی برای گوسفندان پیش نیاید.
برای زدن پشم گوسفندان باید از ابزارآلات به خصوصی استفاده کرد. این کار را هم می توان به کمک ابزار های دستی انجام داد و هم از وسایل برقی برای کوتاه کردن پشم گوسفندان استفاده کرد. این کار برای انجام یک بازه زمانی مشخص را می طلبد و باید گوسفندان برای پشم زنی آماده باشند. منطقه جغرافیایی رشد گوسفندان، نژادی که دارند، شرایط رشد پشم آن ها و نوع تغذیه دام همگی از مهم ترین مواردی است که باید به آن توجه کرد.
وسایل مورد نیاز برای زدن پشم گوسفندان
برای پشم زنی گوسفندان باید ابزار های لازم را آماده کرد. قیچی دستی مخصوص پشم زنی و انواع وسایل برقی مخصوص پشم چینی از مهم ترین آن هاست. در کنار این ابزار ها باید پیش از زدن پشم ها چند کیسه تمیز نیز آماده کرد تا پشم ها را بعد از چیدن در آن قرار داد. یک سری از قیچی ها نیز برای تمیز کردن و کوتاهی موها و پشم های اطراف بینی، گوش ها و دم مورد استفاده قرار می گیرند. فردی که قرار است کار زدن پشم های گوسفندان را انجام دهد نیز باید لباس های مخصوص از جمله لباس کار، دستکش و ماسک را داشته باشد.
نحوه پشم زنی در گوسفندان به چه صورت است؟
در ابتدا باید شرایط و ویژگی های پشم گوسفندان را بررسی کرد. برای این که پشم زنی صرفه اقتصادی هم داشته باشد و بتوان از پشم ها استفاده بیشتری کرد، باید پشم ها کاملا تمیز باشند و فاقد هر گونه انگل و کنه ای باشند. شروع پشم زنی باید از ناحیه سینه گوسفند شروع شود. در ادامه باید به آرامی به سراغ زدن پشم های اطراف سر و گردن کرد. در نهایت نیز نوبت به زدن پشم های شکم و پهلوی گوسفند است.
در تمام مراحل کوتاهی پشم گوسفند باید دقت زیادی داشت و کار را به آرامی انجام داد تا هیچ گونه آسیبی به حیوان وارد نشود. به این ترتیب کار پشم زنی گوسفند به اتمام می رسد. در ادامه برای استفاده از پشم ها باید آن ها را شست. حال این کار را هم می توان به روش دستی و با استفاده از قیچی های مخصوص پشم زنی انجام داد و هم می توان از دستگاه های صنعتی برای زدن پشم گوسفندان استفاده کرد. روش های مکانیزه قطعا در مقایسه با روش های سنتی راحت تر و سریع تر خواهند بود.
اهمیت پشم زنی گوسفندان
زدن پشم گوسفندان از جهات مختلفی حائز اهمیت است و فواید زیادی دارد. اول از همه اهمیت این کار برای سلامتی و بهداشت خود گله است. در ادامه نیز زدن پشم ها و استفاده از آن ها می تواند مزیت های اقتصادی نیز برای دامداران داشته باشد.
مزیت پشم زنی برای سلامت گوسفندان
بیماری های دام در فصل گرما بیشتر می شود و خود پشم ها نیز در صورت بلند بودن گوسفندان را آزار می دهد. از این رو باید برای بهبود سلامتی و راحتی گوسفندان، پشم های آن ها را در بازه های زمانی مشخص کوتاه کرد. به این ترتیب احتمال بیماری های پوستی نظیر خارش و جمع شدن کنه ها در حیوان کاهش می یابد. انگل ها و میکروب ها نیز فرصت کم تری برای رشد روی بدن گوسفندان پیدا می کنند.
از طرفی زمانی پشم گوسفندان کوتاه شده باشد، راحت تر می توان شرایط جسمی و بدنی آن را بررسی کرد و در صورت مشاهده هر گونه عفونت و زخمی روی بدن دام ها، سریعا آن را درمان کرد. پوشش انبوه پشم برای حیوان دردسرساز و حتی در مواردی خطر ساز هم می شود. چرا که پشم آن ها ممکن است در صورت کوتاه نشدن در بین سیم ها و خار ها گیر کند. گوسفندانی که پشم آن ها زده نمی شود، معمولا بوی بسیار بدی دارند و به دلیل تعریق بیش از حدشان، گوشت آن ها نیز طعم و بوی خوبی نخواهد داشت.
استفاده از پشم گوسفندان در زمینه های مختلف
همان طور که می دانید پشم گوسفندان نیز درست مانند گوشت و شیر آن ها، می تواند به عنوان یک محصول تولیدی فروخته شود و صرفه اقتصادی داشته باشد. از پشم زنی گوسفندان می توان برای این اهداف نیز استفاده کرد. دامداران می توانند بعد از زدن پشم گوسفندان، آن ها را تمیز کرده و شست و شو دهند و آن را به صنایع مختلفی مانند نساجی یا صنایع قالی بافی و پوشاک بفروشند. از این رو پشم زنی گوسفندان تنها به نفع خود حیوانات نیست و برای دامداران نیز سودآور است.
البته شرط آن این است که اول از همه پشم زنی به درستی و مطابق اصول انجام شود و پشم ها کیفیت لازم را داشته باشند. پشم های بی کیفیت و نازک و دارای انگل و آلودگی قطعا گزینه خوبی برای فروش نیستند. از همه مهم تر این که بخش قابل توجهی از پشم گوسفندان در ایران که بهترین کیفیت را دارند، سالانه به سایر کشور ها صادر می شود.
بهترین زمان برای زدن پشم گوسفندان
یکی از اصول مهم در پشم زنی گوسفندان، بهترین زمان انجام این کار است. پشم چینی گوسفند را نمی توان در هر زمانی انجام داد. این امر می تواند به حیوان آسیب برساند. به همین دلیل باید حتما پشم زنی را در زمان مناسب آن انجام داد. معمولا بهترین زمان برای زدن پشم گوسفندان، بازه زمانی بین اوایل بهار تا اوایل تابستان است.
البته منطقه ای که گوسفندان در آن زندگی می کنند را نیز باید در نظر گرفت. نکته دیگر در خصوص زمان مناسب، شرایط جسمانی گوسفند است. بهتر است گوسفندان در شرایط سلامتی کامل باشند. اگر گوسفندان در زمان پشم زنی مریض باشند یا حتی آبستن باشند، پشم زنی می تواند به آن ها آسیب برساند. در فصل معتدل و خنک بهار و اوایل تابستان، گوسفندان در شاداب ترین حالت خود هستند و کاملا شرایط برای پشم چینی آن ها آماده است.
نکات مهم در پشم زنی گوسفندان
در نهایت باید برای بهبود بازدهی و نتیجه نهایی زدن پشم گوسفندان به یک سری از نکات توجه کرد. مهم ترین آن ها شامل موارد زیر می شود:
- به هیچ عنوان در صورتی که گوسفندان دارای انگل و عفونت هستند، پشم زنی را برای آن ها انجام ندهید
- در اوج فصل گرما گوسفندان کلافه ترند. بنابراین حتما قبل از شروع تابستان و در همان اوایل پشم زنی را انجام دهید
- با توجه به شرایط رشد پشم در نژاد های مختلف در صورت لزوم دو بار در سال پشم زنی را انجام دهید
- حتما از وسایل و ابزار های تخصصی پشم زنی استفاده کنید و سعی کنید که این ابزار ها کاملا تمیز، با کیفیت و بهداشتی باشند
- در فصل سرما و زمستان پشم زنی گوسفندان کار درستی نیست. در این فصل بدن حیوانات نسبت به سرما حساس است و ممکن است در اثر زدن پشم ها، گوسفندان بیمار شوند. خصوصا این که احتمال بیماری های فصلی دام و حتی مرگ و میر آن ها در این شرایط افزایش می یابد. اهمیت تغذیه دام در فصول سرد، عدم زدن پشم ها در این فصل نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
