محصولات چرمی موجود در بازار انواع مختلفی دارند. برخی از آن ها از پوست گاو، برخی چرم مصنوعی و برخی نیز از پوست گوسفند به دست می آیند. یکی از بهترین و پر طرفدارترین محصولات چرم طبیعی، چرم گوسفند است. برای تولید چرم گوسفند مراحل متعددی باید طی شود. آماده سازی، فراوری و تهیه چرم گوسفند، پروسه بسیار جالب و جذابی دارد و اکثر افرادی که به محصولات چرمی علاقه دارند، هیچ ایده و تصوری از نحوه تولید این محصولات چرمی و آماده سازی چرم طبیعی ندارند.
چیزی که به صورت یک محصول بسیار شیک و زیبا می بینید، مراحل و پروسه ای بسیار پیچیده را پشت سر گذاشته تا به محصول نهایی تبدیل شود. در ادامه می خواهیم مراحل و نحوه انجام این کار را بررسی کرده و ببینیم از تولید چرم گوسفندی در چه زمینه هایی می توان استفاده کرد.
تاریخچه تولید چرم گوسفندی
چرم گوسفندی یکی از محصولات بسیار ارزشمندی است که از پرورش گوسفندان به دست می آید و سود زیادی نیز دارد. سابقه و تاریخچه تولید چرم گوسفندی به دهه های بسیار دوری بازمی گردد و از دیرباز این کار به عنوان یک سنت دیرینه مورد استقبال قرار گرفته است. در گذشته تهیه چرم گوسفندی با روش های سنتی و دستی انجام می شد. در دوران گذشته افراد با تکیه به صنعت دباغی لباس هایی را برای گرم نگه داشتن خود تهیه می کردند. در آثار باستانی کشور های مختلف مانند مصر باستان نیز می توان ردپای آثار به دست آمده از چرم را مشاهده کرد.
این متریال پرکاربرد برای تولید لباس ها و زره های جنگی، ابزارآلات، لباس، صندل، تزئینات کاخ ها و … مورد استفاده قرار می گرفته اند. به تدریج به پیشرفت فناوری و گسترش ماشین آلات صنعتی، نحوه تولید چرم نیز متفاوت شد و این تولید به سمت صنعتی شدن رفت. در حال حاضر در سراسر دنیا ماشین آلات صنعتی پیشرفته ای برای تولید چرم ابداع شده است که موجب رونق یافتن این صنعت به طرز چشم گیری در دنیا شده است. در حال حاضر صنعت چرم سازی یکی از پرطرفدارترین و پر سود ترین صنایع تولیدی در ایران و جهان است.
مراحل تولید چرم گوسفندی
همان طور که گفته شد، تهیه چرم گوسفندی یک پروسه طولانی و پیچیده است که به دقت و مهارت زیادی نیاز دارد. برای این منظور باید یک سری مراحل به درستی دنبال شود تا محصول نهایی کیفیت و کارایی لازم را داشته باشد. نکته مهم این که این مراحل بسته به این که پوست مورد استفاده از چه حیوانی به دست آمده است، ممکن است کمی متفاوت باشد. برای مثال چرم سازی از پوست گوسفند با تولید چرم از گاو یا شترمرغ ممکن است کمی متفاوت باشد.
یک پوست تمیز و سالم را انتخاب کنید
اولین قدم در تولید چرم گوسفندی انتخاب یک پوست تمیز و سالم است. پوست مناسب و با کیفیت تاثیر بسیار زیادی در نتیجه نهایی کار دارد و کیفیت چرم تا حدود زیادی به این انتخاب بستگی دارد. در نتیجه باید بعد از کشتار گوسفندان، پوست آن ها به دقت بررسی شده و با کیفیت ترین و سالم ترین پوست های موجود انتخاب شود. ضربه و آسیب های شدید یا بیماری های پوستی گوسفندان می تواند روی کیفیت آن و نتیجه کار تاثیر منفی داشته باشد. اگر پوست مورد نظر دارای سوراخ، پارگی یا حفره باشد، قطعا نمی توان از آن برای تهیه چرم استفاده کرد.
از همه مهم تر این که این پوست سالم باید تا مراحل بعدی نیز کاملا سالم باقی بماند و خصوصا اگر این پوست قرار است در کارخانجات صنعت چرم فراوری و آماده شود، باید حتما کاملا سالم و بدون آسیب به آن جا منتقل شود. نحوه نگهداری درست پوست ها برای انتقال به کارخانه نمک سود کردن آن ها یا نگهداری در یخچال است. به این ترتیب کیفیت نهایی چرم های تولیدی نیز افزایش خواهد یافت. خصوصا اگر بحث فروش پوست به کارخانه ها باشد، حتما باید به سلامت پوست های ارسالی و نگهداری و انتقال درست آن ها توجه کرد.
پوست های تهیه شده باید تمیز شوند
علاوه بر این که پوست های مورد استفاده و انتخابی باید سالم و تا جای ممکن تمیز باشند، مرحله بعدی در تولید چرم گوسفندی تمیز کردن این پوست هاست. این کار باید بلافاصله بعد از انتخاب و ارسال پوست ها انجام شود. در این مرحله تمام گوشت، مو، ضایعات، چربی ها و خاک و کثیفی هایی که به پوست گوسفند است را باید از آن جدا کرد. تمیز کردن باید با مواد و ابزار های اختصاصی انجام شود و کیفیت چرم ها حفظ شود.
مراحلی مانند برش زدن یا تراش دادن نیز ممکن است برای تهیه یک ضخامت مناسب از چرم نیاز باشد. بسته به نوع چرم و زمینه کاربرد آن، به یک ضخامت مناسب نیاز است که در مرحله تمیز کردن چرم ها در نظر گرفته می شود. برای مثال اگر هدف از تهیه چرم گوسفند استفاده از آن برای تولید پالتو باشد، باید ضخامت کم تری از چرم ها تهیه شود.
مرحله مهم دباغی کردن پوست گوسفندی
یکی از مراحل بسیار مهم در تولید چرم گوسفندی، دباغی کردن آن است. دباغی در واقع به معنای ثابت کردن ساختار پروتئینی پوست گوسفند روی آن است. به این ترتیب چرم بسیار با دوام تر و مقاوم تر می شود و مدت زمان بیشتری کارایی خواهد داشت. از همه مهم تر این که اگر مرحله دباغی به درستی انجام شود، چرم تولید شده به مراتب در برابر سایش، رطوبت، آسیب در برابر متریال شیمیایی و ضربه و خراش مقاوم تر خواهد بود و دیرتر خراب می شود.
این مرحله البته بسیار پیچیده است و به دقت و مهارت بالایی نیاز دارد. مرحله دباغی هم در روش های سنتی و قدیمی رایج بوده و یکی از مراحل اصلی تهیه چرم گوسفند است و هم در صنعت چرم سازی مدرن این مرحله بسیار مهم است. در این مرحله پوست گوسفند به صورت لایه لایه و تیکه ای تمیز شده و آماده می شود. مرحله دباغی مانع تجزیه شدن پوست گوسفند شده و آن به چرم خام تبدیل می کند.
بیشتر بخوانید: انواع روش های پشم زنی گوسفندان
مرحله فرزکاری پوست گوسفند
مرحله بعدی تولید چرم گوسفند، فراوری و تغییراتی است که باید بعد از مرحله دباغی روی چرم خام صورت بگیرد. به این مرحله فرزکاری گفته می شود. در فرزکاری از نمک های کروم که یکی از متریال اصلی در چرم سازی است برای فراوری چرم خام استفاده می شود. چرم خام به همراه این مواد به مدت هشت ساعت در یک دستگاه مخصوص قرار می گیرد. در این مدت زمان که دستگاه در حال چرخش است و این ماده روی چرم قرار می گیرد، پوست خام به خوبی کوبیده می شود.
با نرم شدن این پوست باید از روغن های طبیعی استفاده کرد تا به این ترتیب پوست نرم و کوبیده شده لطیف تر و نرم تر شود. در ادامه باید پوست های نرم شده در یک دستگاه مخصوص دیگر قرار داده شوند تا با فشاری که غلتک های این دستگاه به پوست وارد می کنند، رطوبت اضافی پوست ها گرفته شود. سپس پوست ها باید کاملا خشک شده تا برای کاربرد های بعدی آماده شوند.
دسته بندی پوست های دباغی شده
بعد از این که پوست ها به خوبی فراوری شده و رطوبت شان گرفته شد، باید آن ها را بر اساس ضخامت و کیفیتی که دارند دسته بندی کنند. برای مثال چرم هایی که روکش دارند کیفیت به نسبت کم تری دارند. بعد از این دسته بندی باید مجددا پوست ها برای خشک شدن بیشتر در پلاستیک هایی قرار داده شوند. حال باید آن ها بعد از خشک شدن منظم شوند.
برای منظم کردن شان هم باید با استفاده از ابزار های مخصوص لبه های نامنظم آن ها برش داده شده تا تمام سطح و کناره های چرم کاملا یکدست و یکنواخت شوند. البته این اضافات چرم نیز دور ریخته نمی شوند و باز هم در دسته بندی دیگری از آن ها برای تولید سایر محصولات مانند تسمه و کمربند و … استفاده می شود. به این ترتیب در این مرحله از تولید چرم گوسفند باز هم باید چرم های فراوری شده برای کاربرد های مختلف بر اساس کیفیتی که دارند دسته بندی شوند.
اصلاح و بازنگری مجدد چرم ها
در مرحله بعدی در تهیه چرم گوسفند، یک بازنگری کلی روی چرم ها انجام شده و اصلاحات لازم روی آن صورت می گیرد. در این بخش باید ویژگی ها و مشخصات فیزیکی و ظاهری چرم ها بررسی و اصلاح شود تا آن ها برای کاربردی که مد نظر است، مناسب باشند. برای مثال ممکن است باز هم با استفاده از متریال فرزکاری مانند نمک های کروم و … بافت چرم ها نرم تر و یکدست تر شود. باز هم باید رطوبت چرم ها گرفته شده و خوب خشک شوند. خشک شدن در خلا یکی از مواردی است که می توان برای افزایش کیفیت چرم ها انجام داد و می تواند تاثیر زیادی در کیفیت تولید چرم گوسفند داشته باشد.
رنگرزی چرم گوسفند
تا این مرحله از تولید چرم گوسفند، چرم هایی اولیه و طبیعی در دسترس است. اما بسته به نوع کاربرد و زمینه استفاده باید رنگرزی چرم ها را نیز انجام داد. این مرحله به نوبه خود پیچیدگی ها و سختی های مخصوص به خود را دارد و می توان چرم خام را به رنگ های مختلفی درآورد. بعد از رنگرزی چرم خام، باز هم به یک مرحله خشک کردن در پروسه تهیه چرم گوسفند نیاز است. بعد از این کار هم باید چرم ها کاملا یکدست و تمیز شوند و ظاهری مناسب و براق داشته باشند. گرفتن لکه ها، نرم شدن و لطیف شدن چرم ها و آماده شدن آن ها برای استفاده در تولید محصولات مختلف، از مراحل نهایی تولید چرم گوسفند است.
